CHP TBMM Sağlık Grubu Üyeleri tarafından yapılan açıklamada, Türkiye’de sağlık sisteminin temel sorunlarının, insan kaynağı yerine dev tesislere yapılan yatırımlar, koruyucu hekimliğin ikinci planda bırakılması, kâr amacı güden tedavi edici hizmet kurgusu ve sağlığı yönetenlerin bilimsellikten ve uluslararası kabul gören uygulamalardan uzak zihniyeti olduğu belirtildi.
Bu sorunların çözümü için ise birinci basamak sağlık sisteminin güçlendirilmesi, koruyucu hekimliğin güçlendirilmesi, poliklinik randevularının en az 20 dakika olacak şekilde planlanması, sağlık çalışanlarının özlük haklarının iyileştirilmesi ve sağlıkta şiddetin önlenmesi gibi öneriler sunuldu.
Açıklamada, sağlık sisteminin sorunlarına ilişkin şu değerlendirmelere yer verildi:
- 2002 yılında başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile birinci basamak göz ardı edilerek, hastaların sevk sistemi ortadan kaldırılmış, tüm yatırımlar tedavi edici hizmetlere, dev sağlık işletmelerine yapılmış, sağlık, kar odaklı bir yapıya dönüştürülmüş, bu durum, nitelikli sağlık hizmeti sunumuna engel olmuştur.
- Koruyucu hekimliğin zayıflamasıyla artan hastalık yükü nedeniyle, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına kışkırtılmış bir sağlık talebi yaratılmış; yıllar içinde yıllık hekime müracaat sayısı, 2002 yılında yılda 3,1 iken; 2022 yılında yılda 10’a kadar tırmanmıştır.
- Yoğun hasta yükünde çözüm üretemeyen hastaların defalarca ziyareti de eklenince, hastaların sağlık kuruluşlarına başvurusu yıllar içinde artmış, günlük 5-10 dk’lık randevularla, ortalama 100 hasta bakmaya başlayan hekimler tükenme noktasına gelmiştir.
- Tıkanan sistem, sağlık çalışanlarını ve hastaları karşı karşıya getirmiş, sağlıkta şiddeti tırmandırmış, vatandaşları hekimlere ve sağlık çalışanlarına düşmanlaştırmış, üstelik şiddet cezasız bırakılmıştır.
- Hekimin yanı sıra, atanmayan hemşireler, sağlık hizmet sunumunu sıkıntıya sokmakta, sağlık sistemi insan kaynağında sayısal olarak yetersiz kalmaktadır.
- Bu hasta yoğunluğuna ek olarak, tıbbi cihaz endüstrisinin, kur dalgalanmaları, kamunun borçlarını ödememesi ve uzayan vadeler nedeniyle malzeme temin edememesi durumu, sistemi daha da tıkamaktadır.
- İlaç endüstrisi için de benzer tablo yaşanmaktadır, keza Euro kurunun 14,03 yani yaklaşık reel değerinin yarısı kadar ayarlanması, birçok ilaç grubunun sistemden çekilmesine ve birçok hasta için tedavi sıkıntılarına neden olmaktadır.
Açıklamada öne sürülen çözüm önerileri ise şu şekilde sıralandı:
- Birinci basamak sağlık sisteminin sayısal ve nitelik olarak güçlendirilmesi, altyapısının desteklenmesi; aile hekimi başına düşen nüfusun (3 bin 145), tedrici olarak 2 binlere indirilerek, kamuya ait binalarda ve kamuya ait insan kaynağı ile hizmet vermesi, aile hekimlerinin özlük hakları korunarak sağlanmalıdır.
- Güçlendirilen birinci basamakla birlikte akılcı ve doğru kriterlerle planlanan sevk mekanizması başlatılmalıdır.
- Koruyucu hekimliğin güçlendirilerek önce hasta etmeme prensibinin benimsenmesi, birçok vatandaşın sorununun birinci basamakta çözülmesine olanak sağlayacaktır.
- Poliklinik randevularının en az 20 dk olacak şekilde planlanması elzemdir.
- Kamuda ve üniversitede çalışan hekim, diş hekimi, eczacı, hemşire ve tüm sağlık çalışanlarının özlük haklarının, çalışma saatleri, maaşlar, nöbet ücretleri, izinleri, emekliliğe yansıtılacak ödemeler vb. düzeltilmesi ve aynı düzenlemelerin aile hekimliği sistemleri; ve gıda güvenliği, çevre sağlığı, biyogüvenlik konularında hizmet veren, tek sağlık yaklaşımının vazgeçilmez üyeleri veteriner hekimler için de yapılması gerekmektedir.
- Tırmanan şiddet için sistemsel düzenlemenin yanı sıra caydırıcı ve cezai yaptırımların hızla hayata geçirilmesi çok önemlidir. TTB tarafından taslağı hazırlanan Şiddet Yasası’nın hayata geçirilmesi hızla gerçekleşmelidir.
- Medyada görünür kişilerin şiddeti olumlu gösteren konuşmaları, sağlıkta şiddet haberlerinin çarpıtılarak verilmesi gibi olumsuz etkileri olan uygulamalara karşı da gerekli önlemler alınmalıdır.
